Na wielu kopalniach węgiel nadal wydobywa się przy pomocy młotów pneumatycznych, jak w czasach Stachanow – pieniędzy na modernizację nie ma.
Problemy госшахт – długa historia. Państwo bezlitośnie ich эксплуатировало, nie bardzo troszcząc się o ich rozwoju, pisze przewodniczący Konfederacji niezależnych związków zawodowych Ukrainy Mychajło Wołyniec w nr 15 Korespondent Dziennika.
Protesty górników przedsiębiorstw państwowych od wielu lat były powszechne, ostatnio znów przybrał na sile. Według stanu na 1 sierpnia pracownikowi górników przekroczyła 1 mld zł. Przeciwko niewypłaconych wynagrodzeń strajkują горянки госшахт “Кураховская”, “Kapitał”, “Ukraina”, “Centralna”. Na “Кураховской” ostatni raz wynagrodzenia wydano za maj, ale nie wszystkie, a w 80%. Za czerwiec i lipiec nie płacili wcale. Górnicy chcą pracować, posiadają akcje protestu.
Dlaczego nie ma pieniędzy na pensje górników wielu госшахт? Przede wszystkim dlatego, że cena sprzedaży węgla, którą im ustawia państwo, poniżej kosztów wydobycia. W takich warunkach nie tylko pensje płacić trudne. Na wielu kopalniach węgiel nadal wydobywa się przy pomocy młotów pneumatycznych, jak w czasach Stachanow – pieniędzy na modernizację nie ma. I nie będzie, jeśli średni koszt wydobycia węgla 3,7 tys. zł za tonę, a cena po której госшатхы sprzedają węgiel po wprowadzeniu nowego rynku energii elektrycznej – 2,5-2,8 tys. zł za tonę.
Gwoli sprawiedliwości powiem – w ciągu ostatnich kilku lat cena sprzedaży węgla госшахт znacznie wzrosła. Po tym, jak większość госшахт pozostały na tymczasowo okupowanym terytorium, węgiel na Ukrainie był w dużym deficytem. Zaczęli się zatrzymywać TPP, zwyczajem stały się wachlarzowe wyłączyć. Cena węgla, w którym zostały zakupione u госшахт, była około 800 zł za tonę. A w Rosji węgiel nabywali 3-3,5 tys. zł. Zdając sobie sprawę, że w takiej cenie, tak i u państwa-agresora kupować węgiel nie, władza zastanawiała się nad stworzeniem warunków nasycenia rynku. Jak można nasycić rynek, na którym jest deficyt? Tylko jeśli ceny będą uczciwe. A takimi mogą być tylko wtedy, gdy ich nie instalować ręcznie (z sufitu lub w porozumieniu z “interesariuszami”), a w sposób przejrzysty, w oparciu o powszechnie uznane metody. Do tego potrzebny jest wskaźnik, do którego można przypisać cenę. I to właśnie zrobił НКРЭКУ.
W marcu 2016 roku НКРЭКУ zatwierdził metody ustalania ceny węgla. Ona opierała się na zasadzie parytetu importowego, co jest zgodne z wymaganiami MFW. Importowany parytet jest używany wszystkimi krajami europejskimi, które энергодефицитны. Jako indeksu wybrali API2 – indeks największego i najlepszego słownika północnoeuropejskiego węglowego hub “Amsterdam–Rotterdam-Antwerpia”. Wskaźnik ten stosuje się od 2001 roku.
Orientacja na europejski индикатив rozwiązało kilka problemów. Po pierwsze, został zlikwidowany niedobór węgla na Ukrainie. Po drugie, zostały stworzone równe warunki dla ukraińskich górników w porównaniu z importerów węgla. Po trzecie, powstała realna konkurencja na rynku. Od kwietnia 2016 roku cena ukraińskiego węgla zaczęła rosnąć, a wraz z nią wzrost i cena węgla, który выкупался u państwowych kopalń. Od 1 kwietnia 2016 roku stopniowo wznosiła – 1,2 zł za tonę, a potem – 1,25 usd za tonę, dalej 1,35 zł za tonę. Wznosiła się ona dalej, chociaż naprawdę rynkowego poziomu można znaleźć nie była.
Jednak działanie formuły “Rotterdam+” pozwoliło госшахтам dodatkowo uzyskać około 5,4 mld zł. Formuła “Rotterdam+” był etap przejściowy do wolnego rynku energii elektrycznej. Swoje zadanie wykonała – przestaliśmy być uzależnione od dostaw rosyjskiego węgla, диверсифицировали źródła dostaw, нарастили ilości jego wewnętrznej produkcji. O “веерных awarie” energii elektrycznej zapomnieliśmy. Mam nadzieję, że na zawsze. Przyczyniła się do formuły “Rotterdam+” i poprawy sytuacji w państwowych kopalniach.
Ale ćwierć wieku (1991-2016 lata) иждивенческого stosunku do przedsiębiorstw państwowych przemysłu węglowego w dalszym ciągu wpływać. Oczywiście, nikt nie spodziewał się, że tylko wprowadzenie metody importu parytetu rozwiąże problemy госшахт. Tak i cena węgla dzięki niej była zbliżona do rynkowej. Zresztą, bez wzoru i tego nie było. 25 sierpnia w ich profesjonalne wakacje górnicy госшахт zamierzają przyjechać do Kijowa. Będą domagać się rozwiązania podstawowego problemu.
Myślę, urzędników będzie musiał wykazać wolę polityczną – bez ustalania ceny rynkowej na węgiel dla госшахт stracimy państwowy углепром. A to doprowadzi do setek tysięcy bezrobotnych, ekologicznych katastrof. I społeczne też – wiele miast są “шахтерскими”, gdzie nie ma innych miejsc pracy, z wyjątkiem państwowych kopalń.